4.6/5 - (312 bình chọn)

Chỉnh nha (Orthodontic) là một chuyên ngành trong nha khoa, với mục tiêu là chẩn đoán, điều trị các lệch lạc khớp cắn nhằm phục hồi chức năng và thẩm mỹ toàn diện hệ thống ăn nhai. Đồng thời cải thiện thẩm mỹ nụ cười qua việc phòng ngừa lệch lạc, chỉnh đều răng và hài hòa tương quan xương hàm.

Trong các chuyên ngành trong nha khoa, chỉnh nha phát triển khá sớm thành một chuyên khoa sâu, có lẽ bởi mong muốn có được hàm răng thẳng đều đã có từ thời cổ đại. Hiện tại các bác sĩ muốn thực hành chỉnh nha hầu hết đều cần được đào tạo chuyên sâu. Để có được thành công như ngày nay, ngành chỉnh nha đã phải trải qua hàng trăm năm phát triển với đóng góp to lớn của các nhà tiên phong, các bậc đại thụ trong lĩnh vực.

Lịch sử ngành chỉnh nha đã bắt đầu từ thời Ai Cập cổ đại cho đến thế kỷ 20 khi khí cụ mắc cài Edgewise ra đời tạo nên một bước tiến đột phá trong chỉnh nha thẩm mỹ.

Sự thay đổi về cách tiếp cận và quan điểm của chỉnh nha đương đại

Chỉnh nha đương đại với sự thay đổi toàn diện về cách tiếp cận tới mục tiêu điều trị. Nếu như trước kia theo quan điểm của Angle là khớp cắn đúng thì kết quả chỉnh nha sẽ đẹp nhưng hiện tại khớp cắn mặc dù rất quan trọng nhưng không còn được xem là mục tiêu tối thượng.

Mục tiêu chính của điều trị chỉnh nha đương đại là hướng đến mối quan tâm của bệnh nhân mà đa phần là thẩm mỹ gồm thẩm mỹ mặt, nụ cười và răng nướu.

– Ở giai đoạn đầu trước khi mắc cài Edgewise ra đời, chỉnh nha chỉ đơn thuần là làm thẳng các răng, và chỉ thực hiện được ở những trường hợp lệch lạc nhẹ.

– Thời kỳ của Angel với sự phát triển hệ mắc cài Edgewise việc sắp đều các răng trở nên dễ dàng hơn, nhưng kết quả theo quan điểm điều trị của Angle nhiều case dù các răng sắp đều, khớp cắn tốt nhưng thẩm mỹ khuôn mặt lại bị hô hơn. Vấn đề này được Case đề cập từ thời Angle nhưng ở thời điểm đó cái bóng của Angle quá lớn nên những quan điểm khác không được chú ý tới.

– Sau khi Angle qua đời (1930), Tweed một học trò của Angle đã mạnh dạn đánh giá lại hệ thống và triết lý điều trị của sư tổ trên cơ sở đó ông phát hiện ra nhược điểm về kết quả điều trị. Ông quan sát thấy những trường hợp điều trị chỉnh nha không nhổ răng trước đó kết quả điều trị không đẹp và không ổn định. Qua đó, Tweed đưa ra quan điểm nhổ răng đây là cú đột phá mạnh mẽ có thể coi là cuộc cách mạng của chỉnh nha sau thời kỳ Angle.

Việc nhổ răng trong chỉnh nha giúp sắp đều các răng dễ dàng hơn, và việc điều trị những ca răng hô đem lại sự thay đổi thẩm mỹ toàn diện cho bệnh nhân. Thực chất, không nha sĩ nào muốn nhổ răng của bệnh nhân cả, nhưng nếu phải chịu cơn đau khó chịu sau 2 – 3 năm chỉnh nha mà việc không nhổ răng chẳng đem đến kết quả như ý muốn về thẩm mỹ toàn diện khuôn mặt. Thì việc nhổ răng là hoàn toàn xứng đáng.

Chỉnh nha hiện đại với ba tượng đài đại diện là Ricketts, Andrews và Sato đại diện cho 3 triết lý và trường phái. Trong đó Andrews cha đẻ triết lý và trường phái dây thẳng, Rickets phát triển triết lý và trường phái chỉnh nha dựa trên tăng trưởng và chức năng (Bioprogressive) với kỹ thuật phân đoạn, còn Sato phát triển triết lý động học sọ mặt và chức năng với kỹ thuật GEAW – MEAW tạo nên sự đa dạng hóa trong chỉnh nha đương đại.

Mỗi triết lý và trường phái đều có những ưu và nhược điểm riêng, sẽ rất khó để chọn ra một triết lý điều trị có thể bao phủ tất cả các case lâm sàng. Do vậy một bác sĩ chỉnh nha chuyên sâu là người có thể nắm được tất cả các triết lý điều trị, linh hoạt ứng dụng vào từng case lâm sàng để mang lại kết quả tối ưu nhất hài hòa giữa chức năng và thẩm mỹ

04 mảng nhỏ trong chỉnh nha

– Chỉnh nha phòng ngừa (preventive orthodontics): Mục đích giúp ngăn ngừa tình trạng lệch lạc răng như lệch lạc do thói quen xấu. Nha sĩ sẽ sử dụng các loại hàm để chống mút môi, chống đẩy lưỡi, hướng dẫn tập chống thở miệng…

– Chỉnh nha can thiệp (interceptive orthodontics): Nhằm định hướng khớp cắn phát triển theo hướng bình thường đó chính là các hàm như trainer, hàm nong, hàm twin block, chin cup…

* Chỉnh nha phòng ngừa và chỉnh nha can thiệp thường thực hiện giai đoạn răng hỗn hợp nên còn được gọi là chỉnh nha sớm.

– Chỉnh nha toàn diện (comprehensive orthodontics): Áp dụng khi bộ răng vĩnh viễn đã được hoàn thiện ở giai đoạn này, chỉnh nha có vai trò sửa chữa những lệch lạc răng, sai hình xương đã hình thành. Đây là loại chỉnh nha mà các bạn trưởng thành đang theo đuổi với ước vọng về nụ cười đẹp hơn.

– Chỉnh nha hỗ trợ (supportive orthodontics): Chỉnh nha nhằm mục đích hỗ trợ các chuyên khoa khác như dựng trục răng, làm lún răng hoặc trồi răng để tạo khoảng cắm implant, sắp đều các răng để hạn chế mài nhiều mô răng khi làm phục hình răng sứ, có thể gọi cách khác là chỉnh nha tiền phục hình.

Điều trị chỉnh nha là điều trị mang chất lượng y khoa, vai trò người bác sĩ vô cùng quan trọng, người bác sĩ đứng trước ca lâm sàng cần phải có đủ kiến thức hàn lâm để ra chỉ định phù hợp và hiệu quả nhất. Hiện tại, chỉnh nha máng trong suốt chính là xu hướng với những ca đặc thù thậm chí có thể tránh một cuộc phẫu thuật cho bệnh nhân việc sử dụng các triết lý chuyên sâu với mắc cài cũng rất quan trọng.

Cho tới thời điểm hiện tại năm 2023, công nghệ chỉnh nha đã đạt được những bước tiến ưu việt từ khí cụ truyền thống đã có lịch sử trăm năm cho đến niềng răng với mắc cài trong suốt như Invisalign. Cũng phải nói thêm, điều trị nha khoa thẩm mỹ, bao gồm chỉnh nha đang ngày càng tối ưu, phát triển những công nghệ phục vụ được những trường hợp khó khăn nhất, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí, không gây ảnh hưởng đến cuộc sống thường nhật và tối ưu thẩm mỹ.